سلسبیل۷۰سال قبل به روایت عمو حسن | از درشکه‌های مسافربری تا اتوبوس‌های سه قرونی و قنات چهل‌پله
تاریخ انتشار: ۲۸ خرداد ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۸۰۱۳۷۶۳
همشهری آنلاین - بهاره خسروی: سال ۱۳۲۷ کوله‌بار سفر بست تا برای شرکت در مسابقات قهرمانی تیراندازی کشور با تیم ارتش از پس تاکستان‌های انگور و دریاچه زنده ارومیه آن روزها، راهی پایتخت و مهمان عموجان در خیابان سلسبیل، نرسیده به مرتضوی، کوچه کوکبی (شهید ابراهیمی امروزی) شود. مسابقات با موفقیت برگزار شد، اما زرق و برق پایتخت او را برای ماندن و راه‌اندازی دکان خیاطی با خرده پس‌اندازهای شاگردونگی‌اش در خیابان نه چندان شلوغ اما پر رفت و آمد سلسبیل، مصمم کرد.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
«حسن مظفری» از ساکنان و کسبه قدیمی سلسبیل با توصیف‌هایش از درشکه‌های مسافر بر و قنات چهل پله کوچه ابراهیمی به‌عنوان تنها ذخیره آبی محله، ما را به سلسبیل ۶۶ سال پیش می‌برد. خواندن این گزارش را از دست ندهید و تا پایان همراه ما باشید.
قصه‌های خواندنی تهران را اینجا دنبال کنید
خیابان سلسبیل (رودکی) از همان ابتدا که پاتوق گاریچی‌ها و بازار چرخی‌ها و یخ فروش‌ها بود تا امروز که به‌عنوان یک بازار مهم و مرکز اصلی خرید اهالی و شهروندان تهرانی است، همیشه شلوغ و پر تردد بوده است. مکان دیدار ما هم با حسن مظفری در همین خیابان شلوغ و حجره خیاطی قدیمی‌اش که این روزها به دلیل نشستن گرد پیری بر احوالش، فقط پیراهن مردانه می‌فروشد، است. او که از سال ۱۳۲۷ به نیت چند روز مهمانی به خانه عمویش آمد و تاکنون در این محله ماندگار شده، می‌گوید: «سال ۱۳۰۶ در شهرستان ارومیه متولد شدم و تا کلاس ششم ابتدایی درس خواندم. سال ۲۶ به خدمت سربازی و از همانجا به عضویت تیم ارتش در آمدم. یک سال بعد برای مسابقات قهرمانی تیراندازی کشوری، همراه تیم به تهران آمدیم و چند روزی درخانه عموجان، خیابان سلسبیل، نرسیده به مرتضوی که ابتدا کوچه کوکبی و بعد علمداری و امروز، شهید ابراهیمی شده، مهمان شدم. »خوشبختانه آقای مظفری در مسابقات موفق می‌شود و با دیدن جاذبه‌های پایتخت تصمیم به ماندن می‌گیرد، با اندک پس‌اندازش از شاگردی در شهر ارومیه، یک مغازه کوچک خیاطی را سر کوچه عمویش در خیابان رودکی برای دوختن رخت و لباس اهالی خریداری کند و بعد از مدتی هم که کارو بارش می‌گیرد، برای سر وسامان گرفتن سراغ خانه عموجان برای خواستگاری دخترش می‌رود. در کوچه گلچین امینی اتاق کوچکی را برای شروع زندگی مشترکش که حالا بیش از ۵۰ سال از آن می‌گذرد، دست و پا می‌کند.
امروز از سر سلسبیل تا خیابان آذربایجان می‌شود سوار تاکسی یا مسافربرهای شخصی شد. اگر هم صبر و حوصله فراوان و ازهمه مهم‌تر وقت اضافه داشته باشیم، هر چند ساعت یک بار اتوبوس‌های شرکت واحد از این مسیر برای حمل و جابه‌جایی مسافران گذر می‌کند. مظفری اما، از وسایل حمل‌ونقل در دورانی می‌گوید که کمتر کسی به یاد دارد: «وقتی سال ۱۳۲۷ به محله سلسبیل آمدم از ابتدای خیابان تا چهارراه امام خمینی(ره) فقط زمین خاکی بود و هیچ خیابانی آسفالت نبود. سر سه‌راه سلسبیل پاتوق درشکه چی‌ها بود که با قیمت ثابت ۵ ریال اهالی را از سه‌راه تا خیابان آذربایجان جابه‌جا می‌کردند و کمی بعدتر هم با پیشرفت زندگی شهری و راه یافتن آسفالت به خیابان‌ها، یک خط اتوبوس شرکت واحد از همین مسیر با سه قران اهالی را تا میدان انقلاب امروزی می‌برد. »
آب قنات فرمانفرما از سر خیابان آذربایجان مثل یک رود از طول محله گذر می‌کرد ودست آخر به قنات چهل پله در انتهای خیابان سلسبیل واقع در کوچه ابراهیمی راه پیدا می‌کرد. حسن آقا با اشاره به این موضوع از سیستم تأمین آب اهالی حرف می‌زند: «چند قدم عقب‌تر از مغازه من در خیابان سلسبیل یک مغازه زرگری واقع شده که آن موقع مسیر ورود اهالی به داخل قنات بزرگی در داخل همین کوچه ابراهیمی بود. مردم برای رفتن به داخل این قنات و برداشت آب مورد نیاز مصرفی خانه باید چهل پله زیر زمین می‌رفتند و به همین دلیل میان اهالی به قنات چهل پله شهرت داشت. »
او همچنین درباره راه‌های دیگر تأمین آب آشامیدنی اهالی می‌گوید: «علاوه بر آب قنات، گاریچی‌هایی هم بودند که به میدان حر و خیابان کمالی می‌رفتند و در ظرف‌های مخصوصی آب آشامیدنی معروف به آب شاهی می‌آوردند و میان اهالی می‌فروختند. »
هنوز استفاده از یخچال میان خانواده‌ها رواج نداشت و یخ پرکاربردترین ماده خوراکی هر خانه بود و نزدیک‌ترین مکان برای تهیه این کیمیای خانگی، کانون سلمان و یخچال‌های طبیعی‌اش و دکه‌های یخ‌فروشی این چهارراه بود.
طبخ نان با خار بیابان و هیزم صحرا
پر بیراه نبود که قدیمی‌ها بر این باور بودند: هر چیز که خار آید، روزی به کار آید. چرا که زمانی همین خارهای بیابان به‌عنوان ماده اولیه سوخت تنور نان‌های سنتی مورد استفاده قرار می‌گرفتند. حسن مظفری، در این باره می‌گوید: «آن زمان برای تأمین سوخت تنور نانوایی‌ها، نفت وگاز استفاده نمی‌شد. آن زمان برای روشن نگهداشتن تنور سنگک از خار بیابان و برای تنور لواشی و بربری از هیزم که اغلب با اسب و قاطر بار می‌زدند استفاده می‌شد. »
برپایی جشن‌های بزرگ نیمه شعبان یکی از رسم‌های قدیمی کسبه خیابان سلسبیل است و حسن آقا هر ساله‌بانی اجرای این مراسم است: «قبل از انقلاب بود. نیمه شعبان داشت از راه می‌رسید. با چند نفر ازکسبه مثل آقایان پرستو، رابتیان و بقیه تصمیم گرفتیم خیابان را چراغانی و شیرینی و شربت میان اهالی پخش کنیم. این کار در محله سابقه نداشت، اما بعد از چند سال این کار به حرکت خود جوش مردمی تبدیل و همه اهالی و کسبه خودشان پیشگام برگزاری جشن‌های نیمه شعبان در خیابان سلسبیل شدند. »
کسب کار ساده و آسان
محله سلسبیل از همان ابتدا بافت تجاری داشت اما به مرور زمان تغییر شکل داد. به گفته حسن آقای مظفری این بافت فشرده و متراکم از ۴۰ سال پیش به این طرف شکل گرفته است. او درباره وضع کسبه این خیابان می‌گوید: «بقالی، قصابی، میوه‌فروشی و قهوه‌خانه سر سه‌راه، از صنوف مهم و اصلی خیابان رودکی بودند. در حال حاضر این قهوه‌خانه بسته است اما زمانی بهترین پاتوق برای جمع شدن اهالی بود و حتی زمانی هم که کسبه مهمان داشتند، با آوردن چای و قلیان سرویسدهی خوبی داشت. »
مظفری، همچنین درباره شیوه کسب و کار در گذشته، می‌گوید: «معمولاً بیشتر کسبه‌ها مثل امروز تخصصی و تک بعدی نبود. من خودم لباس عروس، کت و شلوار دامادی، لباس بچه و بزرگسال را با هم می‌دوختم و برای تهیه لوازم مورد نیاز راه دوری نمی‌رفتم و همه چیز در خیابان سلسبیل مهیا بود. »
زندگی یکرنگ و صادقانه
«آن زمان نگاه ما به زندگی یکرنگ و صادقانه بود. کسی به دنبال دغل بازی و ریاکاری نبود. اگربرای کسی مشکلی پیش می‌آمد از بیماری ومشکلات مالی و حتی اعتیاد، همه سعی در کمک و یاری به هم داشتند. به‌طور کلی همه با هم یکرنگ و صادقانه زندگی می‌کردیم. حرف‌هایمان سند بود و روابط‌مان بیشتر براساس احساس و حس انسان دوستی بود تا منفعت مطلبی و سود جویی. » این حرف‌ها را با افسوس حسن آقا می‌گوید و از نیکی مردم به هم یاد می‌کند: «ما در گذشته روابط‌مان مثل اعضای یک خانواده بود، روزهای چهارشنبه آخر سال همه با هم روی بام خانه‌ها با روشن کردن بوته‌های آتش شادی و پایکوبی داشتیم. معمولاً در ایام نوروز بازار دید و بازدیدها داغ بود و مهمان همیشه به رسم یادبود با یک ظرف سیب و انار و میوه به خانه دوستان و آشنایان می‌رفت. کاش اهالی مثل آن روزها با هم صمیمی باشند و گره از کار هم باز کنند. »
_________________________________________________________
* منتشر شده در همشهری محله منطقه ۱۰ به تاریخ ۱۳۹۳/۰۶/۲۵
کد خبر 767576 برچسب‌ها تهران قدیم تهرانمنبع: همشهری آنلاین
کلیدواژه: تهران قدیم تهران خیابان سلسبیل کوچه ابراهیمی نیمه شعبان
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.hamshahrionline.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «همشهری آنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۸۰۱۳۷۶۳ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
طرح ساخت هواپیمای مسافربری مورد تاکید رئیس‌جمهور در قالب کنسرسیومی بین‌المللی در حال پیگیری است
در پی اظهارات روز گذشته معاون علمی و فناوری رئیس جمهور مبنی بر توقف طرح ساخت هواپیمای مسافربری که مراحل طراحی و شبیه سازی پروازی آن در دانشگاه صنعتی امیرکبیر انجام شده، برخی رسانه ها با تصور این که تنها یک پروژه ساخت هواپیمای مسافربری در کشور در حال پیگیری بوده از توقف طرح ساخت هواپیمای مسافربری مورد تاکید رئیس جمهور خبر دادند.
به گزارش ایسنا، حسین شکری، دبیر ستاد حمل و نقل پیشرفته معاونت علمی ریاست‌جمهوری در پاسخ به پیگیری‌های خبرنگار ایسنا در این خصوص، تاکید کرد: اظهارات دکتر روح‌الله دهقانی فیروزآبادی در نشست خبری روز شنبه که در پاسخ به سؤال یکی از خبرنگاران مطرح شده، ناظر به یک پروژه دانشگاهی ساخت هواپیمای مسافربری است که از دوره قبلی معاونت علمی با همکاری چند شرکت دانش‌بنیان در دانشگاه صنعتی امیرکبیر در حال پیگیری بوده و با پروژه جامعی که در پی تاکید دو سال پیش رئیس جمهور آغاز شده، کاملا متفاوت است.
به گفته وی، طرح متوقف شده ساخت هواپیمای مسافربری، همان طور که در توضیحات روز گذشته دکتر دهقانی فیروزآبادی به تاریخچه آن اشاره شده، به دنبال توقف خط تولید هواپیمای مسافربری «ایران ۱۴۰» (آنتونوف - ۱۴۰) در شرکت صنایع هواپیماسازی ایران (هسا)، در سال ۱۳۹۳ در قالب پروژه‌ای با همکاری چند دانشگاه تعریف شد و قرار بود بر پایه هواپیمای آنتونوف ۱۴۰ با بازطراحی و ارتقای در بال، بدنه و موتور یک هواپیمای جت ۷۲ نفره طراحی و ساخته شود.
شکری افزود: دکتر دهقانی در اظهاراتی که در نشست خبری داشت، با اشاره به بازدیدی که از روند اجرای این پروژه در دانشگاه صنعتی امیرکبیر داشته و تقدیر از دست اندرکاران این پروژه خاطرنشان کرد که کارگروه تخصصی تعیین شده توسط رئیس‌جمهور که در پی آن بازدید شکل گرفت، بعد از هشت جلسه تخصصی به این نتیجه رسیده که پروژه هواپیمای ۷۲ نفره به دلایل متعدد از جمله نبود هواپیمای پایه که می‌خواهد ارتقاء پیدا کند (آنتونوف ۱۴۰) نمی‌تواند جوابگوی صنعت هواپیمایی کشور باشد و لذا قرار شد این طرح متوقف و ظرفیت‌های دانش‌بنیان موجود در آن مجموعه به جای ساخت هواپیما به ساخت تجهیزات کم حجم و باارزش هواپیما معطوف شود. جمع‌بندی کارگروه تخصصی در زمینه ساخت هواپیما در کشور هم اجرای پروژه هواپیمای مسافربری ۱۰۰ نفره با تکنولوژی روز دنیا بود.
پروژه ساخت هواپیمای مسافربری مورد تاکید رئیس جمهور در چه مرحله ای است؟
دبیر ستاد حمل و نقل پیشرفته معاونت علمی ریاست‌جمهوری، در ادامه با یادآوری این که رئیس جمهور خردادماه ۱۴۰۱ در بیست و پنجمین سفر استانی خود در استان اصفهان در بازدید از شرکت هواپیمایی سازی ایران (هسا) بر توانمندی متخصصان داخلی در زمینه طراحی و ساخت هواپیمای مسافربری و باری و ضرورت بهره گیری از این قابلیت‌ها تاکید کرده بود، خاطرنشان کرد: در پی تاکیدات رئیس‌جمهور در کنار طرحی که از چند سال قبل بر اساس تجربه ساخت هواپیمای ایران ۱۴۰ بر مبنای بازطراحی آن هواپیما در دانشگاه صنعتی امیرکبیر در حال اجرا بود، برنامه جامعی برای طراحی و ساخت هواپیمای مسافربری ۱۰۰ نفره با فناوری روز دنیا در کشور تدوین شد که قرار است در قالب کار مشترک با شرکت‌های دانش‌بنیان که همکاری‌های بین‌المللی دارند، اجرا شود.
شکری تصریح کرد: طرح ساخت این هواپیمای مسافربری با مشارکت وزارت صنعت، معدن و تجارت، وزارت راه و شهرسازی، معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری و وزارت دفاع که زیرساخت‌های صنعتی لازم را داراست، در حال پیگیری است و در قالب کنسرسیومی از شرکت‌های داخلی و بین‌المللی اجرایی خواهد شد.
دبیر ستاد حمل و نقل پیشرفته معاونت علمی ریاست‌جمهوری در عین حال تاکید کرد: طراحی و ساخت هواپیمای مسافربری، برنامه‌ای بلندمدت و مستلزم رعایت ملاحظات بسیار دقیق فنی و ایمنی استاندارد است که در شرکت‌های بزرگ هواپیماسازی دنیا نیز حداقل ۱۰، ۱۲ سال زمان می‌برد. این روند البته با اتکا به اراده و دانش و توانمندی متخصصان کشورمان قطعا تا ساخت و پرواز این هواپیما با انگیزه و توانی روزافزون دنبال خواهد شد.
انتهای پیام
خودکشی از رزیدنتها به پزشکان رسیده؛ چرا دکتر سمیرا آلسعیدی خودکشی کرد؟/ «خودکشی پزشکان بهمثابه یک انتحار اجتماعی است»